Het project: Holwerd aan Zee

Om een einde te maken aan deze negatieve ontwikkeling hebben inwoners uit Holwerd een werkgroep opgericht. Deze werkgroep, bestaande uit leden van dorpsbelang en (agrarische) dorpsondernemers, heeft alle goede elementen uit al die plannen en visies gehaald met het plan Holwerd aan Zee (HaZ) als resultaat.

De afgelopen decennia zijn er voor Noordoost Fryslân door diverse overheden talloze plannen en visies ontwikkeld om de regio uit de verpaupering te halen. Al deze plannen zijn op enkele onderdelen na in een la beland en de verpaupering en achteruitgang gaan stilaan verder. Werkgelegenheid trekt naar de steden met de werknemers die volgen. Gevolg: oplopende werkloosheid en versobering van leefbaarheid, zorg en welzijn. Woningen zijn onverkoopbaar en ook de jeugd vertrekt. Zo is het aantal inwoners van Holwerd gekrompen van 2.000 naar minder dan 1.600 en de krimp zet door.

Om een einde te maken aan deze negatieve ontwikkeling hebben inwoners uit Holwerd een stichting opgericht. Deze stichting, bestaande uit leden van dorpsbelang en (agrarische) dorpsondernemers, heeft alle goede elementen uit al die plannen en visies gehaald met het plan Holwerd aan Zee (HaZ) als resultaat. Het plan is om een doorbraak in de zeedijk te forceren om zo de verbinding tussen het Werelderfgoed Waddenzee en het achterland te herstellen. Dit betekent niet alleen een economische kans voor het dorp en de héle regio, maar ook een ecologische kans voor de kwelders, de wadvogels, migrerende vissen en alle andere soorten die baat hebben bij meer variatie in de kwelders, brakke zones en een natuurlijke zoet-zout overgang.

Doelstelling van het project

Doelstelling van Holwerd aan Zee is leefbaarheid, omzet en banen. Dit kan alleen worden bereikt door de oorspronkelijke relatie tussen Fryslân en de Waddenzee te herstellen. Door zoet en zout weer met elkaar te verbinden en door een robuuste natuurverbinding te maken tussen de Waddenzee via de Holwerdervaart (Holwerter Feart) naar de Friese Meren. Maar ook door opgaven in het gebied integraal te benaderen en te concentreren op één plek, zodat synergie-effecten voor mens en natuur binnen bereik komen. Holwerd aan Zee staat niet voor niets op de Kansenkaart van het Programma naar een Rijke Waddenzee (PRW). Volgens PRW is het plan “kansrijk om tot grote meerwaarde te leiden voor de natuur, in synergie met economie, waterveiligheid en landschapsbeleving.” Dit was ook de reden dat PRW en het Deltaprogramma opdrachtgever / financier waren voor het haalbaarheidsonderzoek dat eind 2014 is verschenen.

De stichting ziet de volgende noodzakelijke ingrepen.

  • een dijkdoorbraak (stormvloedkering en/of schutsluis)
  • toegangsgeul vanaf het Wad door de kwelder
  • buffermeer mogelijk met getijdenwerking (spoelfunctie tbv de toegangsgeul en vaargeul naar Ameland)
  • natuurontwikkeling: zoet/zoutovergang, vismigratie (paling), kwelderverbetering, binnendijkse hoogwatervluchtplaatsen, slikkige oevers, broedeilandjes etc.
  • een nieuwe ‘(multifunctionele) brede groene Deltadijk’
  • nieuw gemaal Wetterskip Fryslân (optioneel) icm het opwaarderen aanvoerkanaal (Holwerdervaart)
  • gevolgd door economische ontwikkeling: haven, boulevard, binnendijks strand, vakantiewoningen, bezoekerscentra en opwaarderen pier.

Holwerd aan Zee: uniek in Nederland

Het project Holwerd aan Zee is een innovatief en uniek project. Niet alleen omdat het plan letterlijk en figuurlijk zal zorgen voor een doorbraak voor mens en natuur, maar ook omdat het alle vaste patronen doorbreekt en één op één aansluit bij de netwerk- en participatiegerichte samenleving van dit moment. De inwoners van Holwerd steunen de stichting massaal (incl. de betrokken grondeigenaren) en willen zelf daadwerkelijk zeggenschap over hun eigen leefomgeving. Het beheer van het gebied Holwerd aan Zee zal worden aangestuurd door de gebiedscoöperatie Holwerd aan Zee. De gemeente Noardeast Fryslân faciliteert Holwerd aanZee en de gemeentelijke en provinciale politiek steunt het project. Holwerd aan Zee wijkt bijna in alles af van veel reguliere projecten.

Het project is uniek door de volgende aspecten:

  • Holwerd aan Zee is een nieuwe poort naar het Wad en verbindt De Friese Meren via Leeuwarden CH2018 met Noordoost Fryslân, het Waddengebied en de Waddeneilanden
  • een dijkdoorbraak in de primaire zee kering en een forse ingreep in N2000 gebied
  • het project zorgt voor een economische impuls met structureel effect in de regio
  • het project is een antwoord op de bevolkingsdaling in Noordoost Fryslân. Autonome krimp zet voort, Holwerd aan Zee probeert de verschuiving te beperken door o.a. leefbaarheid om orde te stellen en banen te genereren
  • onderwijs- en kennisinstellingen staan in de startblokken om het project te ondersteunen
  • de stichting Holwerd aan Zee uit het dorp Holwerd is initiatiefnemer en trekker
  • de lokale overheid faciliteert en stimuleert, maar staat inhoudelijk op afstand
  • alle stakeholders (grondeigenaren, natuurorganisaties, ministeries, etc) zijn positief en/of participeren in het project
  • particuliere investeerders zijn geïnteresseerd en zoeken nu al contact (o.a. vakantiewoningen, hotel)
  • de kosten van het project kunnen in de eerste fase oplopen tot ca 64 miljoen.

Integrale aanpak van de opgaven; stakeholders zijn partners

Het project Holwerd aan Zee draagt op een innovatieve en unieke integrale manier bij aan diverse maatschappelijke uitdagingen. De opgaven en maatschappelijke uitdagingen waar Holwerd aan Zee een mogelijke  bijdrage aan kan leveren zijn de volgende.

  • Klimaatadaptatie, zeespiegelstijging en waterveiligheid en de maatschappelijke opgave van het Deltaprogramma en waterschappen om samen met bewoners te werken aan oplossingen voor waterveiligheid.
  • Aandeel in openhouden vaargeul naar Ameland. (Ameland Natuurlijk bereikbaar door o.a. spoelfunctie buffermeer).
  • Verbeteren waterkwaliteit Waddenzee KRW maatregel (opgave voor RWS: tegengaan vertroebeling door minder baggeren en het storten van baggerslib).
  • Natuurontwikkeling: zoet-zoutovergangen, vismigratie, kwelderverbetering, binnendijkse hoogwatervluchtplaatsen, slikkige oevers, broedeilandjes etc.
  • Creëren nieuwe banen in de regio Noordoost Fryslân en tegengaan van krimp door met HaZ banen te creëren in de recreatie en toerismesector door aanleg van havens, een boulevard, strand, vakantiewoningen, bezoekerscentra en het opwaarderen van de pier.
  • Tegengaan van verpaupering en verlies monumentale en historisch waardevolle panden (herbestemmen) in Holwerd en omgeving. De impuls aan Holwerd zorgt voor waardevermeerdering en een betere verkoopbaarheid van onroerend goed in de regio. Niets doen kost 30 miljoen (SEV rapport).
  • Versterken betrokkenheid inwoners bij Unesco Werelderfgoed Waddenzee. Doordat bewoners zelf betrokken zijn bij en kunnen profiteren van de planvorming.
  • Onderwijs- en kennisinstellingen linken met Holwerd aan Zee en de regio. Studenten van Stenden University en de TU Delft zijn al actief voor HaZ. Ook andere universiteiten, HBO en MBO opleidingen staan in de rij om te participeren in HaZ.
  • De verbinding van Leeuwarden Culturele Hoofdstad 2018 met Holwerd aan Zee en het Waddenland. Holwerd aan Zee is één van de 7 Sense of Place locaties. Bekende landschapsarchitecten en -kunstenaars krijgen hierin een rol.
  • De uitdaging voor het Waddenfonds om met een aantal majeure projecten een significant verschil te maken door inzet van Waddenfondsgeld. Onlangs is Holwerd aan Zee door de Friese Staten genoemd als Waddenpoort. Dit biedt het Waddenfonds de kans om met HaZ een concrete stip op de horizon te zetten om een duurzame en kwalitatieve impuls te geven aan ecologie en economie van het Waddengebied.

Politiek draagvlak

Aan politiek draagvlak geen gebrek. Holwerd aan Zee staat in verschillende programma’s voor de verkiezingen van 18 maart. Omdat veel partijen de sense of urgency goed aanvoelen dat er in Noordoost Fryslân wel wat moet gebeuren om leegstand, werkloosheid, ontgroening en verpaupering te voorkomen. Om te voorkomen dat de leefbaarheid in Noordoost Fryslân steeds verder terugloopt en er spookdorpen ontstaan. Terwijl tegelijkertijd  aan de andere kant de druk op de eilanden als maar toeneemt. Het is dan ook goed om te zien dat Holwerd aan Zee ook een substantiële bijdrage levert aan economische en leefbaarheidsbaten. Het politieke draagvlak is uiteraard ook ontstaan doordat veel partijen zich aangetrokken voelen tot de manier van werken van de werkgroep. Holwerd aan Zee is een project van onderop met maximaal draagvlak en niet te vergeten een project dat mede mogelijk is gemaakt met hulp van het bedrijfsleven. Dus voor veel politieke partijen het schoolvoorbeeld van de participatie samenleving, waar ook dit kabinet graag de aandacht op vestigt. Holwerd aan Zee kan overal! Niet letterlijk natuurlijk, maar Holwerd aan Zee toont aan dat bewoners, dorpen en ondernemers zich overal kunnen verenigen en tot grote dingen in staat kunnen zijn. Holwerd aan Zee is hiervan het voorbeeld en bewijs.

“Mear Romte oan de Mienskip”

Holwerd aan Zee staat prominent in het coalitieakkoord 2014 – 2018 “Mear Romte oan de Mienskip”. Dongeradeel zet zich de komende jaren op deze manier in voor meer betrokkenheid van inwoners die met elkaar invulling geven aan de eigen leefomgeving. Het project Holwerd aan Zee draagt hier op een innovatieve en unieke integrale manier aan bij.

Lees hier het coalitieakkoord 2014 – 2018