Van Middelzee Delta
tot Holwerd aan Zee
Rond het begin van de jaartelling lag ons dorp aan de monding van de Middelzee, een zeearm die ver landinwaarts liep (tot voorbij Bolsward) en die de kop van Friesland verdeelde in Wester- en Oostergo.
Geschiedenis en toekomst van een Kwelderwal.
Door Eibert Boonstra.
De vroegst permanente bewoning van dit noordelijke zeekleigebied gaat terug tot 600 voor Christus, toen boeren uit Drenthe de kweldergebieden van de Middelzee introkken voor zomerbeweiding en daar seizoensmatig woonden.
Na verloop van tijd vestigde men zich op de hoger gelegen kwelder- of oeverwallen van de Middelzee, ook Holwerd lag op zo’n oeverwal, in het begin een veilig onderkomen maar naarmate het aantal overstromingen tengevolge van de zeespiegelstijging toenam zag men zich genoodzaakt de woonplaatsen op te hogen.
Mest, plaggen en huisvuil, alles wat daarbij voorhanden was werd hierbij aangewend. Vanaf ca 500 voor Christus ontstonden geleidelijk de eerste terpen (of wierden) in ons gebied, kleine verhogingen in het landschap groeiden al naar gelang de frequentie van het aantal overstromingen uit tot terpdorpen zoals we die nu kennen.
Binnen Oostergo lag één grote, brede oeverwal waarop zich inmiddels een groot lint van terpdorpen had gevestigd, deze oudste terpenrij omvat Stiens, Hallum, Marrum, Ferwert, Blije en Holwerd.
Aanvankelijk stonden zowel het noordelijke- als het zuidelijke gedeelte van deze Middelzee in verbinding met open zee, Oostergo behoorde tot het vaste land en Westergo was een eiland. Het grillige getijden-patroon in combinatie met de zeespiegelstijging maakte de aanleg van waterkerende dijken noodzakelijk; nadat rond 1100 na Chr. deze zeedijkjes werden aangelegd slibde de zuidelijke aansluiting dicht en was Westergo niet langer een eiland en was de de Middelzee-delta een feit. Ze begon ten oosten van Bolsward, boog af ten noorden van Sneek en mondde vervolgens uit ten zuiden van het Borndiep tussen Ameland en Terschelling.
Met de aanleg van een doorlopende zeedijk rond Oostergo omstreeks 1100 kwam een einde aan de dagelijks terugkerende overstromingen van de lagere delen van het land.