Documenten

Allerlei documenten met een (in)directe link met Holwerd aan Zee.

Document Cultuurhistorische Verkenning

Holwerd is als terpdorp ontstaan langs de rand van de Waddenzee. Visserij en handel waren ooit een belangrijke bron van inkomsten. De historische ontwikkeling van de kern en de hoge bebouwingsdichtheid heeft bijna stedelijke proporties aangenomen. In Friesland staan dergelijke, naar stad neigende dorpen als ‘vlecke’ bekend. Verder was het karakter van de kern, zoals de meeste terpdopen, vooral agrarisch van aard. Holwerd staat verder bekend als vertrekpunt voor de veerdienst met Ameland.

In de Visie Erfgoed en Ruimte (VER, 2011) heeft het rijk zijn ambitie geformuleerd voor een erfgoedzorg die een directe relatie aangaat met actuele maatschappelijke en ruimelijke ontwikkelingen. In de VER wordt geconstateerd dat ‘krimpregio’s voorlopergebieden zullen worden als het gaat om herbestemming en de onorthodoxe keuzes die daarbij wellicht onontkoombaar zijn. Een gebiedsgerichte benadering is nodig om de schaarse ruimtevraag te kunnen verbinden met de instandhouding van waardevol en karakteristiek erfgoed’. Het rijksbeleid is erop gericht gebiedsgerichte strategieën voor herbestemming te ontwikkelen in krimpregio’s.1 De gemeente Dongeradeel in het noorden van Friesland is één van de gemeenten waar sprake is van bevolkingskrimp. Door deze ‘krimp’ doen zich allerlei ontwikkelingen voor die als een kwalitatieve achteruitgang worden ervaren. In de historische kern van de dorpen ontstaat leegstand en huizen verpauperen. Bestaande huizen zijn vaak te klein om in een moderne levensbehoefte te voorzien, waardoor een eventuele herbestemming wordt bemoeilijkt. De dorpen koesteren hun historische kern en willen voorkomen dat aan de randen nieuwbouw verrijst, terwijl de kern leegloopt.

Om de gevolgen van ‘krimp’ om te buigen is de gemeente Dongeradeel het project ‘Experiment Duurzame Beschermde Dorpsgezichten Dongeradeel’ gestart. Dit project komt in samenwerking met Doarpswurk, Partoer, Plattelânsprojecten N-O Fryslân, Agentschap NL, SEV, Thús Wonen, de provincie Fryslân en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) tot stand. Doelstelling is het behouden en versterken van nieuwe, aantrekkelijke woonmilieus in en rond de vier beschermde dorpsgezichten van de gemeente (Holwerd, Ee, Metslawier en Paesens-Moddergat). Het experiment wil laten zien dat beschermde dorpsgezichten dynamische gebieden zijn die kunnen meegroeien met de eisen van de tijd en waar het prettig wonen, werken en verblijven is. Het experiment brengt de bestaande kwaliteiten van de beschermde dorpsgezichten in beeld. Op basis daarvan wordt onderzocht hoe deze kwaliteiten behouden en versterkt kunnen worden, in combinatie met aanpassingen aan de moderne levensbehoefte. Voor de uitwerking heeft de gemeente Dongeradeel de RCE verzocht een Cultuurhistorische Verkenning (CV) op te stellen voor vier beschermde dorpsgezichten, namelijk Holwerd, Metslawier, Ee en Paesens-Moddergat. Dorpgezichten ook die gebouwde rijksmonumenten en waardevolle archeologische terreinen herbergen.

Lees hier het rapport Cultuurhistorische Verkenning van o.a. Holwerd