Terpdorp Holwerd raakt in positieve spiraal

augustus 20, 2015

Terpdorp Holwerd raakt in positieve spiraal

Trots laat Jaap Schaap het pittoreske, maar enigszins vervallen huisje aan de Tsjerkestrjitte in Holwerd zien dat hij aan het verbouwen is. ‘Dankzij het stimuleringsfonds hebben we het complete dak kunnen vervangen en isoleren. De originele Oud-Hollandse dakpannen hebben we natuurlijk weer teruggeplaatst. Kijk eens hoe mooi het wordt!’

Uit het financiele dagblad dd 20 augustus 2015.

Door Harmen van der Meer en Ria Cats

Schaap woont tegenwoordig in Emmeloord, maar is geboren en getogen in Holwerd — in dit specifieke huis. Zijn dochter woont en werkt in Amsterdam en heeft het huis onlangs gekocht als vakantiewoning. Schaap helpt met de renovatie. ‘Hartstikke leuk natuurlijk dat het huis weer terug in de familie is. En ook goed voor Holwerd; er wordt weer geïnvesteerd.’

Wegtrekkende gezinnen

Het Friese terpdorp Holwerd, bekend van de boot naar Ameland, heeft flink last gehad van bevolkingskrimp en wegtrekkende gezinnen. Marco Verbeek, zoon van de lokale supermarktondernemer, vertelt: ‘We zaten in een negatieve spiraal. De bakker en slager gingen dicht en veel bedrijvigheid trok weg richting Drachten en Heerenveen. Daardoor waren jonge gezinnen genoodzaakt om elders te gaan wonen. Vervolgens zijn veel woningen gesloopt, waardoor nog meer mensen het voor gezien hielden. Maar die trend lijkt nu te keren. Er worden weer evenementen georganiseerd, er wordt geïnvesteerd in het opknappen van woningen, er ontstaat weer reuring. Dat maakt dat jonge gezinnen nu zeggen: we blijven nog even.’

Het stimuleringsfonds voor het opknappen van huizen in het beschermde dorpsgezicht van de oude havenplaats Holwerd is populair en werpt zijn vruchten af. Her en der staan lokale aannemers op de steigers om buitenmuren opnieuw te voegen of kozijnen te verven. Henk Willemsen, voorzitter van de stichting die het fonds beheert, glundert en peinst tegelijkertijd: ‘Er was € 96.000 beschikbaar voor een periode van vier jaar. We zijn nu twee jaar onderweg en de pot is al zo goed als leeg. Hartstikke mooi natuurlijk. We hopen dat de provincie en de gemeente er een vervolg aan willen geven.’

Uitstraling

Het is niet alleen de subsidie die voor activiteit zorgt. Willemsen: ‘Mensen moeten in beginsel zelf investeren in het opknappen van hun woning. Vervolgens kan 40% van de kosten worden vergoed via het fonds, tot een maximum van €?5000. Alleen woningen in het beschermde dorpsgezicht komen in aanmerking en alleen kosten die worden gemaakt voor het opknappen van de buitenkant. Op die manier herstellen we de kwaliteit van de leefomgeving en krijgt het dorp weer uitstraling.’

De historische dorpskern van Holwerd blijft voor de meeste toeristen ongezien wanneer ze de pier oprijden om op de boot naar Ameland te stappen. Die pier ligt buiten de dijk in de Waddenzee; het dorp ligt binnen de dijk. Om de krimpregio Noordoost-Friesland aantrekkelijker te maken voor toeristen, willen de Friezen Holwerd weer gaan verbinden met de Waddenzee. Dan kunnen watersporters niet alleen vanuit de noordelijke elfstedenstad Dokkum naar Holwerd varen, maar ook via het dorp doorsteken naar het Wad: een route die veel extra bezoek aan de lokale horeca zou kunnen opleveren.

Om dit te realiseren, moet de dijk worden doorbroken. Een ambitieus plan, maar Marco Verbeek, tevens vicevoorzitter van stichting Holwerd aan Zee, heeft er alle vertrouwen in. Enthousiast vertelt hij vanaf de top van de dijk: ‘Kijk, hier moet de sluis in de dijk komen. Het liefst zo breed mogelijk. Het water stroomt dan vanaf hier helemaal tot aan de rand van de terp, daar verderop. Al het land dat je nu voor je ziet, staat straks onder water. Van de grond die wordt afgegraven, maken we twee nieuwe terpen, als eilanden in het water, met daarop vakantiewoningen.’ In de verte torent de kerktoren van Holwerd fier uit boven het vlakke Friese landschap. ‘Vroeger had de toren een bakenfunctie’, zegt Verbeek, ‘in de tijd dat Holwerd nog een handelsdorp aan zee was. Dat willen we weer in ere herstellen.’

Het initiatief voor Holwerd aan Zee heeft in korte tijd veel handen op elkaar gekregen, zegt Verbeek. De financiering ervan — het project is begroot op zo’n €?180 mln — is volgens hem mogelijk doordat er enorm kan worden bespaard op de kosten van het uitbaggeren van de vaargeul naar Ameland, als er weer natuurlijke stroming ontstaat door de dijkdoorbraak. Verbeek: ‘We moeten nu werk met werk maken. De dijk moet hoe dan ook worden aangepakt op korte termijn en we kunnen enorme baggerkosten besparen. Dat maakt dat het plan weinig extra geld kost dan nu feitelijk al wordt uitgegeven of is begroot.’

Verbeek denkt dat recreatie en het aantrekken van toeristen de enige kans is voor Holwerd. ‘Wij zetten bewust in op recreatie, samen met de natuurontwikkeling. Werkgelegenheid trekt onherroepelijk weg richting de grotere plaatsen en steden. Dat houden wij nooit tegen. Maar we willen wel banen creëren door bijvoorbeeld een hotel te beginnen in de oude dorpskern. Op die manier kunnen mensen die in het dorp willen blijven wonen, er ook hun boterham verdienen.’

Dat de trek van jongeren en hoger opgeleiden naar de stad niet helemaal is te stoppen, erkent ook Hotze Mellema, beleidsmedewerker demografische ontwikkelingen bij de provincie Fryslân. ‘Maar we kunnen wel met elkaar proberen de leefbaarheid in de regio zo hoog mogelijk te houden.’ De provincie steunt, zij het voorlopig alleen nog in woorden, het project Holwerd aan Zee dan ook van harte, temeer omdat niet alleen het dorp zelf ervan kan profiteren, maar de hele regio Noordoost-Friesland.

Met ruim 12.000 inwoners is Dokkum de grootste plaats in deze vergrijzende regio, waar het gemiddeld inkomen liefst 10% lager ligt dan in de rest van Nederland. Als Holwerd aan Zee doorgaat, hoopt Dokkum — bekend van de moord op de Middeleeuwse missionaris Bonifatius — eveneens meer toeristen en dagjesmensen te trekken naar zijn fraaie, historische binnenstad.

Voorzitter Niek Geeldhoed van de plaatselijke ondernemersvereniging denkt dat de stad hiervan zeker profijt heeft, net als van de aanleg van de nieuwe snelweg Drachten-Dokkum. Ondertussen is hij dan ook al druk doende het winkelhart zo levendig mogelijk te houden. ‘En we hebben in Dokkum de laatste jaren zelf ook al geïnvesteerd in de watersport door diverse kadevoorzieningen aan te leggen. We merken dat dat al goed werkt. Laat staan wat zo’n groot project dan wel gaat doen!’

Lees het FD online. http://fd.nl/economie-politiek/1115195/een-positieve-spiraal-creeren